Inkluzija na parče

Koliko možemo doprineti razvoju inkluzivnog obrazovanja ako se "frljamo" sa osnovnim pojmovima ne pridavajući značaj njihovom pojmovnom određenju?

Pojmovno određenje

Dete sa posebnim potrebama ili dete ometeno u razvoju je maloletna, profesionalno dijagnostifikovana osoba:

1. koja zbog fizičkog ili mentalnog nedostatka ima znatno ograničenje jedne ili više životnih aktivnosti, kao što su: hod, vid, govor, sluh, disanje, briga o sebi, učenje i rad;
2. koja ima istoriju takvog nedostatka;
3. za koju se smatra da ima takav nedostatak

U nekim evropskim državama koriste se neki od sledećih izraza:

• Englesko govorno područje – hendikepirano ili izuzetno dete
• Francusko govorno područje – neadaptirano hendikepirano dete
• Nemačko govorno područje – ometeno ili oštećeno dete

U definiciji Međunarodne organizacije invalida nalazimo: Ometenost je „gubitak ili ograničenje mogućnosti da se učestvuje u normalnom životu zajednice pod istim uslovima sa ostalim članovima te zajednice, zbog fizičkih ili socijalnih barijera.

Osim termina ometenost u razvoju koriste se još i izrazi: invalidnost, defektnost, hendikepirana osoba. Poslednjih godina sve više je u upotrebi termin (najblaže rečeno, uvredljiv) lice/dete sa posebnim potrebama (za decu koja od najranijeg uzrasta imaju posebne potrebe, koje zahtevaju dodatne uslove za razvoj).

U kontaktima sa osobama koje po svojim karakteristikama pripadaju grupaciji osoba sa posebnim potrebama zamoljen sam da u svojim aktivnostima termin lice sa posebnim potrebama zamenim terminom lice u stanju dodatnih potreba. Obrazloženje za ovu molbu nalazim u osećanju pripadnika ove grupe koju, prema zvaničnoj definiciji, okruženje prepoznaje kao posebna ljudska bića i samim tim sa diskriminacionim elementima svrstava ih na margine redovnih društvenih tokova.

Dete ometeno u razvoju – Umesto dijagnoze, daje se funkcionalna procena telesnog i mentalnog statusa deteta. Treba otkriti i očuvane i oštećene sposobnosti deteta, porodičnu situaciju i šire okruženje u kome živi.

Dete sa „posebnim“ (dodatnim) potrebama – Neophodno je pronaći dodatne puteve i prikladne načine za zadovoljenje potreba deteta koje teže zadovoljava zbog organskih i socijalnih barijera.

Dete sa dodatnim potrebama je ometeno dete koje ima sva bitna obeležja deteta kao ljudskog bića, a njegova ometenost ne sme biti osnov za bilo koji vid diskriminacije.

Pojmovi koji se tiču postupka u radu sa decom sa dodatnim potrebama:

Defektologija se bavi čovekom kao sicijalno-biološkim bićem
Sa jedne strane proučava uzroke i zakonitosti nastanka oštećenja i promena u telesnoj, psihološkoj i socijalnoj sferi osoba sa dodatnim potrebama. Sa druge strane, istražuju i odabiraju metode i mogućnosti pružanja podrške takvim licima, odnosno otkriva odgovarajuće metode prevencije, dijagnoze, (re)habilitacije, reedukacije, socijalne integracije lica koja su u stanju dodatnih potreba.

Prevencija predstavlja otklanjanje uzroka ili ublažavanje posledica poremećaja.

Dijagnostika ima za cilj utvrđivanje vrste, obima i porekla oštećenjai davanje moguće prognoze

Kompenzacija podrazumeva zaobilaženje oštećenih sistema i organa i osposobljavanje onih sistema i organa koji su očuvani da preuzmu njihovu funkciju

Reedukacija je skup specijalnih pedagoških postupaka kojima se poboljšavaju i u granicama datih mogućnosti usavršava sposobnost u oblasti oštećenih funkcija.

(Re)habilitacija predstavlja kombinovanu i koordiniranu primenu medicinskih, socijalnih, pedagoških i profesionalnih mera na osposobljavanju pojedinca u cilju postizanja najvišeg nivoa funkcionalne sposobnosti.

Socijalizacija u širem smislu, znači uključivanje osoba sa dodatnim potrebama u društvenu zajednicu. U užem smislu, prema Deklaraciji UN o pravima ometenih u razvoju, to je strategija koja omogućava izjednačavanje mogućnosti i socijalnu integraciju osoba sa „posebnim potrebama“ u zajednicu u kojoj žive.
Nivoi socijalizacije:

• Socijalna zaštita – smeštaj u ustanove socijalne zaštite osoba sa dodatnim potrebama, koje su u potpunosti nesamostalne.
• Utilitet – socijalna upotrebljivost ometenih osoba uz nadzor i podršku drugih lica
• Adaptacija – prilagođavanje uslovima života, koje postojeće oštećenje omogućava
• Integracija – najkompleksniji oblik socijalizacije koji predstavlja osposobljavanje osoba za potpuno samostalan život i rad a da postojeće oštećenje pri tom ne predstavlja značajnije smetnje ni porodici ni samoj osobi. Integracija se često poistovećuje sa aktuelnom inkluzijom. Integracija pretpostavlja, na primer, dete po meri vrtića/škole, a inkluzija pretpostavlja vrtić/školu po meri deteta.

Klasifikacija dece sa „posebnim potrebama“ (S.Bojanin) po kategorijama: 

1. Prakto gnostički poremećaji 
2. Poremećaji iz razvojne neurolingvistike
3. Poremećaji psihomotorikeu užem smislu reči
4. Poremećaji usled opšteg razvojnog nesklada
5. Nerazvijenost inteligencije i rani poremećaji osećanja